Εταιρεία Λακωνικών Σπουδών

Η σφραγίδα της Εταιρείας με έμβλημα το Λυκούργο

Η Εταιρεία Λακωνικών Σπουδών είναι μια επιστημονική εταιρεία με έδρα την Αθήνα, στόχος της οποίας είναι η πνευματική οργάνωση των Λακώνων επιστημόνων και των περί την Λακωνία ασχολουμένων, με σκοπό την προώθηση και ανάδειξη κάθε επιστημονικής προσπάθειας που αφορά στη λακωνική γη, όπως ορίζεται ιστορικά, δηλαδή στο Νομό Λακωνίας και στο σύνολο της Μάνης.

Η ίδρυση

Η Εταιρεία Λακωνικών Σπουδών αποτελεί πνευματικό τέκνο του Δικαίου Βαγιακάκου, επιφανούς γλωσσολόγου και ιστορικού από την Κοίτα της Μάνης, ο οποίος είχε διατυπώσει την ιδέα της ίδρυσής της ήδη από το 1946. Έπειτα από ζυμώσεις ετών και τη συμπαράσταση πολλών Λακώνων επιστημόνων και σωματείων, στις 6 Μαρτίου 1966 έχουμε την ιδρυτική πράξη της Εταιρείας. Ακολουθεί στις 16 Ιουνίου 1966 η πρώτη Γενική Συνέλευση και το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο, συσταθέν ως εξής:

• Πρόεδρος: Παναγιώτης Πουλίτσας, ακαδημαϊκός.
• Αντιπρόεδροι: Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος, ακαδημαϊκός. Απόστολος Δασκαλάκης, καθηγητής πανεπιστημίου.
• Γενικός γραμματέας: Δικαίος Βαγιακάκος, διευθυντής του Κέντρου Συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού της Ακαδημίας.
• Ταμίας: Ηλίας Ξανθάκος, δικηγόρος.
• Ειδικός γραμματέας: Ηλίας Παπαθανασόπουλος, εκπαιδευτικός.
• Μέλη: Ιωάννης Ξανθάκης, ακαδημαϊκός. Ιωάννης Σταματάκος, ακαδημαϊκός. Αριστείδης Πουλαντζάς, δικηγόρος. Παύλος Μελάς, δικηγόρος. Αναστάσιος Ατσαβές, Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης.

Ως στόχοι της Εταιρείας τέθηκαν η έκδοση επιστημονικού περιοδικού, με σκοπό τη δημοσίευση πρωτότυπων επιστημονικών μελετών, η έκδοση επιστημονικών μονογραφιών, η δημιουργία λακωνικής βιβλιοθήκης, η ίδρυση εντευκτηρίου και η συγκέντρωση αρχειακού υλικού, με επίκεντρο πάντα τη Λακωνία.

Εντευκτήριο - Βιβλιοθήκη

Για πολλά χρόνια η Εταιρεία φιλοξενήθηκε στα γραφεία της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, στην οδό Μαυρομιχάλη. Το 1995 απέκτησε ιδιόκτητο διαμέρισμα επί της οδού Χαρ. Τρικούπη 63, το οποίο διαμόρφωσε σε γραφείο και εντευκτήριο. Τα εγκαίνια των Γραφείων έγιναν στις 8 Δεκεμβρίου 1997. Έκτοτε ο χώρος αυτός αποτελεί την πνευματική εστία, τρόπον τινά, των Λακώνων επιστημόνων. Εδώ πραγματοποιούνται οι συνεδριάσεις του Δ.Σ., οι συνελεύσεις των εταίρων-μελών της Εταιρείας, διαλέξεις, κοινωνικές εκδηλώσεις κλπ. Είναι ανοικτό για το κοινό κάθε Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή 11:30-13:00 ή έπειτα από προσυνεννόηση.
Στον ίδιο χώρο λειτουργεί η Βιβλιοθήκη της Εταιρείας, η οποία διαρκώς εμπλουτίζεται με εκδόσεις λακωνικού ενδιαφέροντος, ελληνικές και ξενόγλωσσες, παλαιές και νεώτερες, κυρίως επιστημονικές αλλά και άλλες γενικότερου ενδιαφέροντος. Επίσης, τηρείται αρχείο λακωνικού τύπου.
Σήμερα η Εταιρεία έχει 75 περίπου τακτικούς εταίρους, δηλαδή κατοίκους του Λεκανοπεδίου και 50 περίπου αντεπιστέλλοντες, δηλαδή κατοίκους άλλων πόλεων ή του εξωτερικού. Οι εκλιπόντες εταίροι ανέρχονται στους 110 περίπου.

Το περιοδικό "Λακωνικαί Σπουδαί"

Από την ίδρυση της Εταιρείας, το 1966, τέθηκε ο στόχος της έκδοσης επιστημονικής επετηρίδας με τον τίτλο "Λακωνικαί Σπουδαί". Ως Διευθυντής της ορίστηκε ο Δικαίος Βαγιακάκος, ο οποίος άλλωστε υπήρξε ο εμπνευστής της όλης προσπάθειας. Αφού επιλύθηκε το σημαντικό πρόβλημα της χρηματοδότησης, με κρατικές και ιδιωτικές επιχορηγήσεις, το 1972 εκδόθηκε ο Α΄ τόμος του περιοδικού. Έκτοτε συνεχίζεται ανελλιπώς η έκδοσή του ανά διετία περίπου. Το 2012 εκδόθηκε ο Κ΄ τόμος.
Το περιοδικό διακρίνεται για την υψηλή ποιότητα των δημοσιευμάτων του και για το επιστημονικό κύρος των συνεργατών του. Με τη σοβαρότητά του επιβλήθηκε αμέσως στον επιστημονικό κόσμο, τόσο της Ελλάδας όσο και του εξωτερικού. Συνήθως έχει έκταση 500 περίπου σελίδων. Μέχρι σήμερα έχουν δημοσιευθεί περισσότερες από 350 πρωτότυπες μελέτες για τη Λακωνία, από 160 περίπου Έλληνες και ξένους επιστήμονες. Η θεματολογία καλύπτει όλους τους τομείς, όπως: Ιστορία (κλασική, βυζαντινή και νεώτερη), έκδοση πηγών, Αρχαιολογία, Ιστορική Γεωγραφία, Γλωσσολογία, Δίκαιο, Φιλοσοφία, Λαογραφία, Προσωπογραφίες (Βιογραφίες), Αρχιτεκτονική, Ζωγραφική, Ανθρωπολογία, Βιβλιογραφία κλπ.
Το 2005 εκδόθηκε σε παράρτημα το Ευρετήριο των τόμων Α΄(1972) ως ΙΕ΄(2000) για τη διευκόλυνση των μελετητών.

Τα "Παραρτήματα"

Εκτός από την έκδοση του περιοδικού "Λακωνικαί Σπουδαί", η Εταιρεία εκδίδει ως "Παραρτήματα" αυτοτελείς τόμους με μονογραφίες ή άλλα θέματα λακωνικού ενδιαφέροντος. Ως τώρα έχουν εκδοθεί τα εξής:

1. Michel Stephanopoli de Comnene, "Histoire des Grecs-Maniotes en Corse. I. Paomia, Mars 1676-Avril 1731" 1997.
2. Χαράς Κωνσταντινίδη, "Ο ναός της Φανερωμένης στα Φραγκουλιάνικα της Μέσα Μάνης", 1998.
3. Παναγιώτου Αλ. Κομνηνού, "Λακωνικά, Χρόνων Προϊστορικών τε και Ιστορικών, εν Αθήναις 1896", 1999.
4. Κωνσταντίνου Νεστορίδου, "Τοπογραφία της Αρχαίας Σπάρτης, εν Αθήναις 1892", 1999.
5. Michel Stephanopoli de Comnene, "Histoire des Grecs-Maniotes en Corse. II. Ajaccio, 1731-1775", 2000.
6. Michel Stephanopoli de Comnene, "Histoire des Grecs-Maniotes en Corse. III. Cargese, 1776-1894", 2002.
7. Πέπης Γ. Γαβαλά, "Κοινωνία και Εκπαίδευση (Λακωνία, τέλη 19ου - αρχές 20ού αιώνα)", 2002.
8. Πρακτικά Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών, Ξηροκάμπι Λακωνίας (13-16 Σεπτεμβρίου 2001)", 2002.
9. Νίκου Νικολούδη - Παύλου Νιαβή - Ρίτσαρντ Ουίτ - Alicia J. Simpson: "Η Μεσαιωνική Λακωνία" (μελέτες), 2003.
10. Michel Stephanopoli de Comnene, "Sidi Merouan, Un village Greco-Corse en Algerie, 1874-1962", 2003.
11. "Ευρετήριον των τόμων 1(1972) - 15(2002) των Λακωνικών Σπουδών", 2005.
12. Michel Stephanopoli de Comnene - Stephanie Manceau, "La Saga des Maniotes du Magne en Corse. Traditions - Histoire - Evenements", 2006.
13. Πρακτικά Β΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών, Ξηροκάμπι Λακωνίας (28 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2004)", τόμος Α΄, 2006.
14. Πρακτικά Β΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών, Ξηροκάμπι Λακωνίας (28 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2004)", τόμος Β΄, 2006.
15. Michel Stephanopoli de Comnene - Stephanie Manceau, "La Saga des Mainotes du Magne en Corse, Ajiaccio-Cargese, Traditions - Histoire - Evenements", 2008.
16. Δήμητρας Σταθοπούλου, "Εξέλιξη του πληθυσμού στη Λακωνία και νοοτροπίες κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα", 2009.
17. Νικολάου Β. Δρανδάκη, "Μάνη και Λακωνία", επιμέλεια Χαράς Κωνσταντινίδου, τόμοι Α΄-Ε΄, 2009.

Τα Συνέδρια

Ανάμεσα στους σκοπούς της Εταιρείας είναι η διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων, με στόχους την ενθάρρυνση νέων επιστημόνων να παρουσιάσουν και να δημοσιεύσουν τις μελέτες τους, την προώθηση της γνώσης στους κατοίκους της Λακωνίας και τη γενικότερη επαφή με τη λακωνική κοινωνία. Η Εταιρεία έχει διοργανώσει ως τώρα τρία συνέδρια:

• Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο εις Σπάρτη και Γύθειο (7-11 Οκτωβρίου 1977), υπό την αιγίδα του Υπ. Πολιτισμού. Συμμετείχαν 53 επιστήμονες, οι ανακοινώσεις των οποίων δημοσιεύθηκαν στους τόμους Δ΄ (1979) και Ε΄ (1980) των Λακωνικών Σπουδών.
• Α΄ Τοπικό Συνέδριο Λακωνικών Σπουδών στο Ξηροκάμπι Λακωνίας (13-16 Σεπτεμβρίου 2001), υπό την αιγίδα του Δήμου Φάριδος. Συμμετείχαν 24 επιστήμονες, οι ανακοινώσεις των οποίων δημοσιεύθηκαν στο Παράρτημα 8 (2002) των Λακωνικών Σπουδών.
• Β΄ Τοπικό Συνέδριο Λακωνικών Σπουδών στο Ξηροκάμπι Λακωνίας (28 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2004), υπό την αιγίδα του Δήμου Φάριδος. Συμμετείχαν 47 επιστήμονες, οι ανακοινώσεις των οποίων δημοσιεύθηκαν στα Παραρτήματα 13 και 14 (2006) των Λακωνικών Σπουδών.
• Γ΄ Τοπικό Συνέδριο Λακωνικών Σπουδών στην Τόριζα Παλαιοπαναγιάς (24-26 Σεπτεμβρίου 2010), υπό την αιγίδα του Δήμου Φάριδος. Έλαβαν μέρος διακεκριμένοι ερευνητές, οι οποίοι ανακοίνωσαν θέματα της αρμοδιότητας τους.

Τιμητικές Διακρίσεις

Το 2003 η Εταιρεία τιμήθηκε με το Βραβείο της Τάξης των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών:

"ΟΤΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΝ ΤΕ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΝ ΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑΙΣ ΜΕΛΕΤΑΙΣ ΕΞΟΧΩΣ ΣΥΜΒΑΛΛΕΤΑΙ".

Επίσης, στον πρόεδρο της Εταιρείας Δικαίο Βαγιακάκο απονεμήθηκε το αργυρό μετάλλιο της Τάξης των Γραμμάτων και Καλών Τεχνών.

Οι Πρόεδροι της Εταιρείας

Έτη	Όνομα προέδρου	Ιδιότητα
1966-1968	Παναγιώτης Η. Πουλίτσας	Δικαστικός, Ακαδημαϊκός, Πρωθυπουργός (1946)
1968-1974	Απόστολος Β. Δασκαλάκης	Ιστορικός, Πρύτανης Πανεπιστημίου Αθηνών
1975-1979	Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος	Φιλόσοφος, Καθηγητής πανεπιστημίου, Ακαδημαϊκός
1979-1994	Ιωάννης Ξανθάκης	Ακαδημαϊκός, Υπηρεσιακός υπουργός
1994-2012	Δικαίος Β. Βαγιακάκος	Γλωσσολόγος, Διευθυντής Ιστορικού Λεξικού Ακαδημίας
2012-2022	Σταύρος Γ. Καπετανάκης	Ψυχίατρος, Διευθυντής Ψυχιατρικού Νοσ. Αττικής
2022-	Σωκράτης Βεν. Κουγέας	Φιλόλογος, Εκπαιδευτικός, Συγγραφέας

Πηγές

Οι τόμοι του περιοδικού "Λακωνικαί Σπουδαί".